
Bilim insanları, 60 milyon yıl evvel oluşan Kuzey Buz Denizi’nin güney kolunun derinliklerinde kayıp bir kıta keşfetti.
İngiltere’deki Derby Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, Kanada ile Grönland ortasında kalan Davis Boğazı’nın altında, bölgedeki levha tektoniği hareketlerini incelerken tesadüfen 400 kilometre uzunluğundaki kara modülünü ortaya çıkardı.
Araştırmacılar, yeni bulunan Davis Boğazı proto-mikro kıtasının, bir kıtadan kopan tektonik bir blok olduğunu ve ‘Grönland ile Kuzey Amerika ortasında uzun müddetli bir çatlak ve deniz tabanının yayılması’ sonucunda oluştuğunu açıkladı.
Ekip, proto-mikro kıtanın, yaklaşık 118 milyon yıl evvel ülke ile Kanada ortasındaki tektonik hareketlerin ikiye ayrılmasının akabinde Grönland’dan ayrıldığını öne sürdü.
Dr. Jordan Phethean, şu tabirleri kullandı:
Yırtılma ve mikro kıta oluşumu muhakkak devam eden olgulardır; her sarsıntıyla bir sonraki mikro kıtanın ayrılmasına yanlışsız ilerliyor olabiliriz.
Çalışmamızın maksadı, onların oluşumunu gereğince yeterli anlayarak gelecekteki evrimi varsayım edebilmektir.
Araştırmacılar, yer çekimi haritalarından elde edilen kabuk kalınlığı bilgileri, sismik yansıma dataları ve levha tektoniği modellemesinin bir kombinasyonunu kullanarak yeni mikro kıtayı tanımladı.
Ekip, yaklaşık 30 milyon yıl süren tektonik hareketlerin tekrar yapılandırılmasını sağlayarak kabuk anomalisinin nasıl oluştuğuna odaklandı.
Nasıl oluştuğunu anlamak hayati kıymete sahip
Proto-mikro kıtanın öbür mikro kıtalardan daha büyük olduğunu, kalınlığının 17 ila 22 kilometre ortasında olduğunu belirten araştırmacılar, nasıl oluştuğunu anlamanın günümüzde devam eden bilim için hayati ehemmiyet taşıdığını söyledi.
Proto-mikro kıtalar, Dünya’nın dış kabuğunun birkaç tektonik plakaya (kaya levhaları) bölünmüş bir kısmı olan kıtasal litosferin bir modülüdür.
Dünya yüzeyinden yaklaşık 80 ila 190 kilometre aşağıda, ısınan ve sonrasında eriyen yarı akışkan bir kaya katmanı bulunur ve bu da kayanın akmasını sağlar.
Bu hareket tektonik levhaları iterek milyonlarca yıl boyunca birbirlerine sürtünmelerine ve bunun sonucunda zelzeleler ve volkanik patlamaların oluşmasına neden olur.
Bu gerçekleştiğinde, kara kütlesi büyük kıtalardan ayrılarak kendi proto-mikro kıtasını meydana getirir.
Yayılması 61 milyon yıl evvel başladı
Kanada ile Grönland ortasındaki birinci çatlak yaklaşık 118 milyon yıl evvel başladı, lakin deniz tabanı bugün Davis Boğazı olarak bilinen şeyi oluşturmak üzere 61 milyon yıl evvel yayılmaya başladı.
Yaklaşık üç milyon yıl sonra bilim insanları, deniz tabanının kuzeydoğu-güneybatıdan kuzey-güney istikametinde yayıldığını ve Davis Boğazı proto-mikro kıtasından koptuğunu bildirdi.
Bu değişim yaklaşık 33 milyon yıl sürdü ve Grönland’ın kuzeyinde bulunan Ellesmere Adası ile çarpışmasıyla sona erdi.
Araştırmacılar, bulgularının, İzlanda’nın kuzeydoğusundaki Jan Mayen mikro kıtası ve Batı Avustralya kıyılarındaki Gulden Draak Doruğu de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki başka proto-mikro kıtaların nasıl oluştuğunu anlamak için kullanılabileceğini umuyor.