Plüton geri mi dönüyor: Gezegen tarifi yine değişebilir

Güneş sisteminde bilinen en büyük cüce gezegen olan ve birinci olarak 1930 yılında keşfedilen Plüton, kriterleri sağlayamadığı gerekçesiyle 2006 yılında gezegen kategorisinden çıkarılmıştı.

Bunun nedeni, Plüton’un bir gezegen olarak kabul edilmesi için gereken üç kriterden birini yerine getirememesiydi.

NASA’nın eski başkanı Jim Bridenstine dahil kimi bilim insanları, birkaç yıldır Plüton’un tekrar gezegen olarak isimlendirilmesi için davette bulunuyor.

Plüton neden gezegen değil

Günümüzde bir gök cisminin gezegen olarak kabul edilmesi için aşağıdaki üç kuralı karşılaması gerekiyor:

1. Güneş’in etrafındaki yörüngede olmak.

2. Kabaca yuvarlak hale gelmesi için kâfi kütleye sahip olmak.

3. Yörüngesi başka objelerden temizlenmiş olmak.

Plüton küre biçimindeydi ve Güneşin etrafında dönüyordu, lakin yörüngesi öbür objelerden temizlenmemiş ve Neptün’ün yer çekiminden etkilenmişti. Bu da Plüton’un gezegen statüsünden çıkmasına neden olmuştu.

Gezegen tarifi tekrar değişebilir

En başından beri, üstteki koşullara karşı çıkan bilim insanları var. Bilhassa üçüncü unsurun net olmaması, araştırmacıların başını karıştırıyor.

2015’te Plüton’un yanından geçen bir uzay sondasını gönderen New Horizons misyonunda vazifeli bir gezegen bilimci olan Philip Metzger, şunları söylüyor:

Yörüngelerini temizlemekle neyi kastettiklerini söylemediler. Şayet bunu sözün tam manasıyla alırsanız, o vakit hiçbir gezegen yoktur, zira hiçbir gezegen yörüngesini temizlemez.

Birinci unsur de tartışılıyor

Bir öteki sorun da bir gök cisminin gezegen olarak kabul edilmesi için Güneş’in etrafındaki yörüngede olma kaidesi.

Ancak son yıllarda gök bilimciler, başka yıldızların yörüngesinde dönen 5.000’den fazla gezegen keşfetti.

Bu nedenle, bilim insanlarından oluşan bir grup, sadece bunu hesaba katmakla kalmayıp birebir vakitte kriterleri de kolaylaştıran yeni bir tarif öneriyor.

Yeni gezegen tarifi nasıl olacak

Önerilen yeni tanıma nazaran, bir gök cisminin gezegen olabilmesi için aşağıdaki kuralları sağlaması kâfi:

1. Bir yahut daha fazla yıldızın, kahverengi cücenin yahut yıldız kalıntılarının yörüngesinde dönmek.

2. 1e+23 (10 üzeri 23) kilogramdan daha büyük kütleye sahip olmak.

3. 13 Jüpiter kütlesinden (2,5 x 1e+23 kg) daha az kütleye sahip olmak.

Bu yeni tarif, yalnızca Güneş sistemimizi kapsamakla kalmıyor, tıpkı vakitte birden fazla yıldızın, kahverengi cücelerin, beyaz cücelerin ve nötron yıldızları üzere yıldız kalıntılarının yörüngesinde dönen gök cisimlerine de gezegen olma talihi veriyor.

Plüton yine gezegen olacak mı

Yeni tanıma nazaran Plüton yeniden gezegen olamıyor. Zira Plüton’un kütlesi, sonun biraz altında kalıyor. Hasebiyle Plüton, cüce gezegen olarak kalmaya devam edecek.