Akciğer Kanserine Umut Olacak Aşı Gelişimi
Her yıl milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine yol açan ve dünya genelinde en yaygın hastalıklardan biri olan akciğer kanserinin tedavisinde yeni bir umut doğuyor: aşılar. Özellikle tümörlerin yayılmasının önüne geçmekte zorlanan ileri evre hastalar için umut vaat eden yeni bir aşı üzerinde çalışmalar başlamış durumda.
BioNTech, Türk bilim insanları Uğur Şahin ve Özlem Türeci tarafından kurulan bir şirket, akciğer kanserinin tedavisinde kullanılacak BNT116 isimli aşıyı geliştirmeye başladı. Bu aşı, küçük hücreli olmayan akciğer kanserine karşı etkili olmayı hedefliyor. Aşının Faz 1 klinik denemeleri, İngiltere, ABD, Almanya, Macaristan, Polonya, İspanya ve Türkiye dahil olmak üzere toplamda yedi ülkede 34 araştırma merkezinde gerçekleştirilmeye başlandı.
Kamuoyunun gündeminde bu konu büyük bir merak uyandırırken, Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Celalettin Kocatürk, akciğer kanserine yönelik aşının özellikleri ve işleyişi hakkında önemli bilgiler paylaştı. Kocatürk, kanser aşılarının temel amacının, vücudun bağışıklık sistemini harekete geçirerek normal hücrelere zarar vermeden tümör hücrelerini yok etmek olduğunu belirtti. “Bağışıklık sistemimiz, aşı sayesinde tümör hücrelerini tanıyabilir hale gelir. Sonrasında bağışıklık sistemimizdeki T hücreleri, tümör bölgesine giderek kanser hücrelerini tanır ve yok eder.”
Kanser Aşılarının Sınıflandırılması
Prof. Dr. Kocatürk, kanser aşılarını iki ana kategoride değerlendirdi:
- 1. Önleyici Aşılar: Henüz kanser oluşmadan önce kullanılan ve genellikle virüslerin neden olduğu enfeksiyonları önlemeyi amaçlayan aşılar (örneğin; karaciğer kanseri için hepatit aşısı, rahim ağzı kanseri için HPV aşısı).
- 2. Tedavi Edici Aşılar: Oluşmuş kanseri tedavi etmek için bağışıklık sistemini güçlendirip kanser hücrelerini yok etmeyi hedefleyen aşılar.
Kocatürk, mevcut durumda akciğer kanseri için geliştirilen aşıların sonuçlarının pek iç açıcı olmadığını vurguladı. Bunun temel sebebi, tümör antijenlerinin tanımlanmasındaki karmaşıklıklar olarak gösteriliyor.
Umut Verici Gelişmeler
Biontech’in yakın zamanda geliştirdiği pankreas kanseri aşısının olumlu sonuçlar vermesi, bu alandaki umutları yeniden yeşertti. Ayrıca, Covid-19 pandemisi sırasında kullanılan aşının başarısı, kanser tedavisine yönelik ilgi ve umudu artırmış durumda. Mevcut antikanser tedavisinde kullanılan ilaçların aşılarla kombine edildiği çalışmalar da mevcut olup, bu çalışmaların Faz I ve Faz II sonuçları olumlu görünmektedir. Özellikle kanser aşılarının bağışıklık kontrol noktası inhibitörü ilaçlarla birlikte kullanıldığında daha yüksek antikanser etkisi sağladığı bilinmektedir.
mRNA aşılarının akciğer kanserindeki Faz I/IIa çalışmaları, yeterli bir güvenlik profili göstermiştir. Evre 4 akciğer kanserli 26 hastayı içeren bir Faz Ib çalışmasında olumlu sonuçlar elde edilmiştir.
Kişiselleştirilmiş Kanser Aşıları Üzerine Çalışmalar
Kişiselleştirilmiş kanser aşıları ile ilgili araştırmalar, gelecekte her hastanın kendi tümörüne özel aşıların geliştirilmesine olanak tanıyacak. Son günlerde basına yansıyan, BioNTech tarafından yürütülen “küçük hücreli olmayan akciğer kanseri” hastaları için devam eden aşı geliştirme çalışması (LuCa-MERIT-1) Faz I aşamasında, 34 merkezde yürütülmektedir.
Türkiye’deki Katılımcı Merkezler
Ülkemizden 5 merkez bu önemli çalışmaya katılmaktadır. Çalışmaya 6 farklı alt grupta, değişik evrelerde toplam 130 hasta dahil edilmiştir. Araştırma, 17.06.2022 tarihinde başlamış olup, ilk sonuçların Ocak 2026 tarihinde açıklanması beklenmektedir. Çalışmanın Ağustos 2027’de sona ermesi planlanmaktadır. Eğer başarılı olursa, akciğer kanseri tedavisinde yeni bir çığır açılabilir.
Bir sonraki aşama, kişiselleştirilmiş kanser aşılarını geliştirmek ve her hastaya özel aşılar üretmektir. Daha sonraki hedef ise koruyucu aşıların geliştirilmesidir. Bu sayede, tüm dünyada kanser gelişme sıklığının azalması ve kanserden kurtulma oranlarının artması mümkün olabilir.
